Công hiệu khác nhau.
Đông hoa cùng từ uyển đều nhuận phế hóa đàm,
chỉ khái; không kể gì hàn, nhiệt, hư, thực, khái nghịch đều dùng được cả.
Nhưng khoản đông hoa cay, ôn. thiên vào khí
phận; công dụng thiên vào phế để chữa ho, khử đờm, hạ khí đến bổ ích thì công dụng
không bằng tử uyển. Trong điều trị nặng vào phế kinh.
Tử uyển cay, đắng ôn, chất nhuận nhưng không
táo, chẳng những vào khí phận khai tiết phế uất. Công dụng chuyên khử đàm tư thận,
lợi nhị tiện. Vả lại nó vào huyết phận, nên hay chữa được các chứng ho ra huyết,
thổ huyết, khử đàm. Về hạ khí và bổ ích thì công dụng nhiều hơn đông hoa. Trong
điều trị thiên về phế vị kinh.
Chủ trị khác
nhau.
1
- Khoản đông hoa chủ trị khái thấu,
suyễn tức.
Tử
uyển lại hay chữa các chứng hư lao, ho, ho ra máu.
Khoản dông hoa ôn mà không táo, nhuận phế,
hóa đàm, chỉ thấu, khái nghịch, suyễn thở không kể hàn, nhiệt, hư, thực đều
dùng được cả.
Như “Thánh tế tổng lục” - bài Khoản đồng hoa
thang (khoản đông hoa, vỏ rễ cây dâu, bối mẫu, ngũ vị tử, trích cam thảo, tri mẫu,
hạnh nhân) Trị bệnh tự nhiên phát bạo bệnh ho thấu.
“Tế sinh phương” - Bách hoa cao (khoản đông
hoa, bách hợp, tán nhỏ hòa mật hoàn long nhãn, viên to). Mỗi lần dùng một hoàn,
nhai nhỏ lấy nước gừng chiêu cho vào yết hầu dể chữa bệnh suyễn, ho mãi không
thôi, hoặc ho đờm có máu.
Tử uyển chữa khái nghịch, suyễn, thở, cùng với
khoản đông hoa thường dùng phối hợp. Nhưng tử uyển bổ ích, hạ khí, kiêm vào huyết
phận, nên chữa được hư lao, ho ra máu, khạc ra máu.
Như "Kê phong phổ tế phương" - bài
tử uyển hoàn (chân tử uyễn, tây cân) tự thổ huyết, khạc huyết, ho ra huyết.
2
- Khoản đông hoa chủ trị phế
nuy, phế ung
Tử uyển lại chủ trị nhị tiện bất lợi.
Khoản đông hoa nhuận phế, hóa đàm, chỉ khái,
tuy ôn mà không táo, nên dùng chữa phế nuy phế ung.
Như sang dương kinh nghiệm toàn thư - bài
khoản hòa thang (khoản đông hoa, cam thảo, cát cánh, ý dĩ nhân) Trị phế ung,
ho, ngực đau, ghê rét mạch sác, yết hầu khô, khát nhiều, thỉnh thoảng ra nước
dãi tanh và thối, thổ ra mủ mùi thối, dính, giống như cháo gạo nếp. Chữa phế
nuy có thể phối hợp với các vị thiên môn đông, cát cánh, tri mẫu, bối mẫu, bách
hợp, đương quy.
Tử uyển dùng trị phế nuy, phế ung, công dụng
cũng như khoản đông hoa. Như tử huyễn tư thận, nhuận phế, lại chủ tiêu khát,
thường dùng với sinh địa, huyền sâm. mạch đông, sơn dược, đều là căn cứ vào
nguyên lý kim thủy tương sinh mà hay vậy.
Đặc thù chữa khác
nhau.
“Dược phẩm hóa nghĩa”. Tử uyển, nhân vị bản
thân nó nhuận, hay trị nhuận được thận, thận chỉ trị tiện, lấy nó nhuận đại tiên
táo kết, lợi tiểu tiện ít và đỏ, khai phát âm dương, nên thông ủng trệ có công
dụng rất thần hiệu.
“Kinh nghiệm phương” - trị chứng trong miệng
cam sang: dùng khoản đông hoa, hoàng liên, hai vị tán nhỏ, nhổ nước bọt điều
thành bánh - trước hết lấy sa sàng tử nấu nước súc miệng, rồi lấy bánh thuốc đổ
vào, giữ lại một lúc thì mụn sang trị tiêu.