Hormone và Receptor

Đinh nghĩa Hormon

Tuyến nội tiết

• Hormon là chất hóa học do một nhóm tế bào hoặc một tuyến nội tiết sản xuất ra, thấm trực tiếp vào máu (không qua ống dẫn) hoặc dịch tổ chức và có tác dụng sinh học cao với các tế bào khác của cơ thể

Phân loại

• Dựa vào vị trí giữa tuyến nội tiết và tế bào đích để phân loại
• Hormon tại chỗ: do một nhóm tế bào bài tiết,đưa trực tiếp vào máu, đến tế bào đích gần đó và gây tác dụng sinh lý
Ví dụ: Cholecystokinin do tế bào thành ruột non bài tiết, vào máu, đến tụy kích thích bài tiết dịch tụy, đến túi mật làm co túi mật

• Hormon của tuyến nội tiết: Do tuyến nội tiết sản xuất, đưa vào máu, gây tác dụng sinh lý ở xa nơi bài tiết 
Ví dụ: ADH là hormon của vùng dưới đồi (được dự trữ ở thùy sau tuyến yên) sau khi vào máu tới ống thận, kích thích ống thận (ống lượn xa và ống góp) tăng tái hấp thu nước

Bản chất hóa học của Hormone

T4: một hormone của tuyến giáp

• Steroid: hormon có cấu trúc hóa học giống cholesterol và hầu hết được tổng hợp từ cholesterol (vd: Aldosteron của vỏ thượng thận)
• Dẫn xuất của Tyrosin: ví dụ T3, T4 của tuyến giáp. Adrenalin của tủy thượng thận
• Protein và peptid: hầu hết các hormon của cơ thể thuộc loại này

Receptor (chất tiếp nhận hormon tại tế bào đích)

• Receptor (bộ phận nhận cảm) là một nhóm các phân tử hóa học
• Bản chất hóa học của Receptor thường là protein
• Mỗi Receptor chỉ đáp ứng đặc hiệu với một chất truyền tin (Hormon, chất dẫn truyền thần kinh)
• Sau khi tiếp nhận với chất truyền tin đặc hiệu, receptor sẽ tạo ra một loạt phản ứng trong tế bào, dẫn đến những biến đổi về sinh lý của tế bào (thay đổi tính thấm màng, tăng tổng hợp protein,...)

Vị trí tiếp nhận của Hormon và Receptor

Receptor trên bề mặt tế bào

• Tùy thuộc vào bản chất hóa học và tính đặc hiệu của hormon mà liên kết hormon-receptor xảy ra ở những vị trí khác nhau trên tế bào đích
• Receptor trên bề mặt hoặc trong màng tế bào: tiếp nhận các hormon có bản chất là protein, peptid, catecholamin
• Receptor trong bào tương: tiếp nhận các hormon có bản chất là Steroid
• Recetor trong nhân tế bào: tiếp nhận hormon T3, T4 của tuyến giáp