Có người
nước Sở làm nghề bán mộc, vừa bán giáo.
Ai hỏi
mua mộc, thì anh ta khoe rằng: "Mộc này thật chắc, không gì đâm thủng. "
Ai hỏi
mua giáo, thì anh ta khoe rằng: "Giáo này thật sắc, gì đâm cũng thủng. "
Có người
nghe nói, hỏi rằng: "Thế bây giờ lấy giáo của bác đâm vào mộc của bác, thì
thế nào?"
Anh ta
không đáp ra làm sao được.
(Hàn Phi
Tử)
Lời Bàn:
Ôi! một
cái chắc, đâm không thủng, với một cái sắc, đâm gì cũng thủng, hai cái phản đối
hẳn nhau thì cùng đi với nhau sao được! Thế mà người nước Sở dám khoe mộc, lại
khoe giáo luôn ngay một lúc. Chẳng qua là
chỉ vì mối lợi mà thành ra noi dối. Nhưng cái trò nói dối hay cùng, khi người ta
hỏi đến lẽ, là không đối đáp làm sao được nữa. Có khác gì kẻ đem tượng gỗ ra chợ bán, khoe
rằng: "Ai mua tượng về nhà, thì được giàu sang. " Đến lúc có người
bẻ: "Thế sao bác không để ở nhà cho được giàu sang, lại mang ra chợ bán
làm gì?" thì tắc khẩu mà đành vác tượng về.
Giải
Nghĩa:
Sở: Một
nước lớn thời Xuân Thu ở vào vùng Hồ Bắc, Hồ Nam bây giờ.
Mộc: Đồ
binh khí bằng gỗ, hình bầu dục để đỡ khi mũi nhọn đâm xỉa. Cái khiên thì đan bằng mây và hình tròn.
Giáo: Đồ
binh khí, đầu nhọn, cán dài, dùng để đâm.