Mặc Tử
làm cái diều gỗ, ba năm
mới xong. Lúc thả cho bay, được một hôm
thì diều hỏng.
Học trò
khen rằng:
Thầy làm
diều gỗ mà bay được thật là khéo! Mặc tử
nói:
Ta làm cái
diều ba năm
mới xong, diều bay mới được một
ngày đã hỏng, cho là khéo thế nào
được. Sao bằng người làm cái xe gỗ chỉ tốn một ít
công không hết
một buổi, mà chở được nặng, đi được xa, dùng được lâu năm.
Có thế mới gọi là khéo.
Huệ Tử
nghe câu chuyện, bảo:
Mặc Tử
nói thế thật là người khéo. Mặc Tử
LỜI BÀN:
Diều gỗ mà
bay được, ai không chịu là khéo?
Nhưng công làm mất ba năm,
dụng chỉ được một ngày, thì cái
dụng tưởng như không bổ với cái công. Cho nên
Mặc Tử, vốn là người tiết
kiệm, chỉ vụ sự làm ăn thiết thực,
không cần sự văn hoa
vô dụng, ý cho một
vật gì sở
dĩ gọi là khéo, không phải chỉ là việc làm tinh xảo hơn người, nhưng cốt phải lợi dụng
được việc cho người trước. Huệ Tử
khen Mặc Tử là cũng theo một cái lý thuyết ấy. Tuy vậy,
xét ra ở đời cái khéo và cái dùng
không cần gì cứ phải đi đôi với nhau. Thường cái khéo, cái đẹp không cần là hữu dụng hay vô
dụng: miếng gỗ, chạm
cái tranh vẽ, giọng hát bài đàn
chỉ có cho khéo, không thiết dụng mà thực là có ích cho người lắm.