Không nên sát phạt lẫn nhau

Văn Quân  đất  Lỗ Dương sắp đem  quân  sang  đánh  nước Trịnh.  Mặc Tử nghe  thấy đến can nói rằng:

Ví như bây giờ trong đất  Lỗ Dương này,  tỉnh lớn đánh  tỉnh nhỏ, nhà lớn đánh  nhà  nhỏ  giết  người  lấy của  lẫn nhau  thì  nhà  vua nghĩ như  thế nào?

Văn Quân nói:

Bao nhiêu người ở Lỗ Dương đều  là tôi  con của ta  cả.   Vì tỉnh lớn đánh tỉnh nhỏ, nhà lớn đánh  nhà  nhỏ, để cướp lẫn nhau  thì ta tất đem  trị tội thật nặng.

Mặc Tử nói:

Bao  nhiêu người  trong  thiên  hạ  đều  là tôi  con  của  trời cũng  như  bao nhiêu người  trong  đất  Lỗ Dương là tôi  con  của  nhà  vua, nay  nhà  vua đem  quân  đánh  Trịnh thì há tránh khỏi được vạ trời hay  sao!

Văn Quân nói:

Sao tiên sinh  lại ngăn  ta  đánh  Trịnh.  Ta muốn  đánh  Trịnh  là thuận cái chí  của  trời.  Vua  nước Trịnh ba  đời  giết  cha,  trời đã  ra  tai, làm mất mùa  ba năm.  Nay ta phải  giúp  trời mà giết  Trịnh.

Mặc Tử nói:

Vua  nước Trịnh ba  đời  giết  cha,  trời đã  ra  tai, làm mất mùa  ba  năm, trời phạt như thế cũng  là đủ.  Nay nhà vua lại còn đem  quân  đánh  Trịnh mà  nói rằng  :”Ta  đánh  Trịnh là thuận  ý trời” thì  là nghĩa thế  nào  ? Vì như  ngay  đây  có một  đứa  con  ngang  ngạnh, cha  nó  đã cầm  roi đánh nó, người cha bên láng giềng  lại còn vác gậy  ra đánh  hôi, bảo rằng:”Ta đánh  nó là thuận cái chí của cha nó”.  Nói như thế có nghe  được không?

Mặc Tử

GIẢI NGHĨA

Lỗ Dương: tên một ấp lớn của nước Sở về thời Xuân  Thu, tức là huyện

Lỗ Sơn tỉnh Hà Nam bây giờ.

Can: nói để ngăn  ai đừng  làm  việc gì

LỜI BÀN:

Khi  mình  cậy  sức,  cậy  nhiều, cậy  khôn,   cậy  tài  mà  hà  hiếp kẻ kém mình, thường  cứ hay  viện lẽ nọ, cớ kia, để  như  cho  mình  là phải  mà che  mắt  thế  gian, lấp miệng  thiên  hạ.   Nhưng dù  viện lẽ gì cớ gì cũng vẫn  không được chính  đáng.  Danh  bất  chính  thì  ngôn  bất  thuận.   Mình đã rắp  tâm  đè nén  người ta, tham  lấy của  người ta, là mình  làm điều phi nghĩa rồi, không  bao  giờ  rửa  sạch  được cái  ô danh  nữa.   Làm  việc bậy  mà lấy câu nói phải  để tế toái đi có khác  gì lấy vóc gấm  phủ  ngoài cành khô  hay tượng đất mà bảo người ta là thánh thần đấy.