Công
Nghi Hưu làm tướng nước Lỗ, tính hay thích ăn cá. Một hôm có người đem cá biếu, ông lại không
nhận. Em ông lấy làm lạ hỏi: “Anh sở
thích ăn cá, người ta đem cá cho, sao anh lại không nhận?”
Công
Nghi Hưu nói: Người ta đem cá cho chắc có ý cầu ta việc gì. Nếu ta nhận, tất ta phái giúp việc người. Giúp việc người, lỡ làm trái phép thì đến mất
quan. Mà mất quan, thì chẳng nhưng không
có cá biếu, mà đến cá mua lấy cúng không có nữa. Cho nên ta không nhận cá, chính là ta muốn
được có cá ăn láu dài mãi mãi đó.
Ông Lão
Tử xưa có câu rằng: Để thân mình lại sau, thế mà thân mình đứng trước; gác thân
mình ra ngoài, thế mà thân mình vẫn còn”. Thế chẳng phải là bởi mình không có lòng riêng
mà được thoả lòng riêng của mình ư?
(Hàn Thi
Ngoại Truyện)
LỜI BÀN
Làm quan
như Công Nghi Hưu thật là thanh liêm. Dù
đến con cá (trong sách không nói rõ cá gì), là vật nhỏ mọn mà ông cũng còn cân
nhắc không chịu nhận. Ông hiểu cái lẽ
rằng: Người ta vị mình mà chiều mình, chỉ được có 1 thời, sao cho bằng chính
mình trọng lấy mình, mới là kế lâu dài mãi mãi. Thiên hạ chưa lo đến mà mình đã lo trước cho
thiên hạ; thiên hạ đã vui rồi, mà mình mới vui sau thiên hạ, thế là mình gác
thân mình ra ngoài để thân mình lại sau, mà không có điều gì riêng tư vậy. Khi thân mình lại đuốc trước, lại vẫn còn, thì
lòng riêng gì của mình mà không thoả. Nếu làm quan mà chỉ chăm chăm hại người để cầu
lợi riêng cho mình, thì người còn, bụng chết tự cho là sướng, mà kỳ thật có gì
sung sướng đâu?
CHÚ
THÍCH
Công
Nghi Hưu làm tướng cho Mục Công nước Lỗ đời Chiến Quốc. Ông là người tính khí điềm đ ạm, công minh giữ
phép, không cùng dân tranh lợi.