Hai vợ
chồng người nước Lỗ, chồng khéo đóng giày, vợ khéo đan mũ, muốn đem nhau sang
kiếm ăn ở nước Việt.
Có người
đến bảo rằng: “Vợ chồng nhà bác đi chuyến này thế nào cũng cùng khổ.
Người
nước Lỗ hỏi: Sao bác lại nói thế?
Người
kia bảo: Giày dùng để đi, mà người Việt đi chân không, không thích đi giày; mũ
dùng để đội, mà người Việt để đầu không, không cần đội mũ. Vợ chồng nhà bác làm giày, đan mũ giỏi thật,
song đến ở nước người ta, người ta không dùng đến tài nghề của mình, thì làm
thế naò mà không khốn cùng?”
Hai vợ
chồng người nước Lỗ nghe nói, không sang nước Việt nữa.
(Hàn Phi
Tử)
Lời bàn:
Đến chỗ
đi đầu không, mà bán mũ, đến chỗ đi chân không mà bán giày thì cũng giống như
mùa rét mà bán quạt, mùa nực mà bán chăn bông, tuy trái nơi và trái thời khác
nhau, nhưng cũng là trái, không được việc cho mình mà lại còn để tiếng cười cho
thiên hạ nữa. Cho nên người có tài phải
tìm nơi đáng ở mà ở chớ đem đàn mà gảy ta trâu thì có ích chi.
Giải
nghĩa:
Việt:
tên nước thời Xuân Thu ở vào tỉnh Chiết Giang, Giang Tô và một phần Sơn Đông
bây giờ.