Công dụng khác nhau
Kinh giới cùng bạc
hà đều là thuốc thơm, cay dùng phát tán, sơ biểu, thanh lợi ở đầu và mắt, và cả
đến bệnh chẩn ngứa ở yết hầu, thường dùng phối hợp cả hai vị. Nhưng mà kinh giới
tính ôn, chủ yếu chữa phong hàn ở biểu và kiêm chữa sang thũng, cầm máu, khỏi động
kinh co giật. Còn bạc hà tính lương (mát) chủ yếu chữa sơ tán phong nhiệt tà ở
biểu, kiêm thông khí giải uất, cũng chữa được bệnh lỵ, giải độc, tẩy uế.
Chủ
trị khác nhau
1. Kinh giới thích ứng dùng chữa phong hàn cảm mạo
Bạc hà trị phong nhiệt cảm mạo
Kinh giới cay, ôn,
tán biểu, thích ứng dùng chữa phong hàn cảm như bài kinh phòng bại độc tán. Bạc
hà cay, mát, thích ứng chữa phong nhiệt cảm mạo. Như "ôn bệnh điều biện"
có bài tang cúc ẩm, gồm tang diệp (lá dâu) cúc hoa, hạnh nhân, cát căn, lô căn
(rễ cỏ gianh) liên kiều, bạc hà, cam thảo để chữa bệnh phong thấp mới bắt đầu,
biểu hiện chứng ho, mình không nóng lắm, miệng khát vừa, lưỡi có rêu trắng, mạch
phù xác. Ngân kiều tán trị các bệnh ôn mới phát, phát nhiệt nhẹ, sợ gió lạnh,
không ra mồ hôi hoặc ra không nhiều, đầu váng, miệng khát, ho cổ họng đau, bên
lưỡi có chấm đỏ, mạch phù xác.
Nhiệt nhiều thì
dùng thêm thạch cao.
Như “y học trung
trung tham tây lục" có bài thanh giải thang.
2. Kinh giới chủ trị tiêu huyết, đái ra máu
Bạc hà chủ trị bệnh lỵ
Kinh giới chủ trị tiện huyết, đái ra máu
Bạc hà cay, thơm,
lương, mạnh, chủ yếu dùng đuổi tà độc, thanh nhiệt bên trong và hành khí, bên
ngoài thì thâu đến tà khí, cho nên chữa được bệnh lỵ. Như "phổ tế phương”
trị bệnh lỵ ra máu, lá bạc hà sắc nước uống (một vị) Tụ chân hoàn trị bệnh lỵ
ra máu, dùng xuyên bạch dược sác 15 khấc, bạc hà đun phụ thêm, trần hòe hoa 15
khấc, cảm ứng hoàn một thiếp, một ít sạ hương.
3.
Kinh
giới trị sản hậu kinh quyết (sau khi đẻ bị đông kinh co giật)
Bạc hà giải uất
Kinh giới trị kinh
- Bạc hà sơ can giải uất, có thể chữa được bệnh uất trị bài tiêu giao tán gồm
đương quy bạch thược, sài hồ, bạch truật, phục linh, cam thảo, chữa bệnh can uất
không được thư thái dẫn đến bụng hiếp thống, chướng, phiền muộn. Tinh thần mệt
mỏi, ăn ít, kinh nguyệt không đều.
4.
Kinh
giới chữa bệnh ung thư - Bạc hà chữa hoắc loạn
Kinh giới chữa bệnh
như ung thư.
Bạc hà cay, thơm,
lương, trừ bẩn thỉu, giải độc.
Chữa được bệnh hoắc
loạn, thổ tả.
Thường cùng với hoắc
hương, liên kiều, phân tầm phối hợp.
Đặc thù chữa bệnh
khác nhau
Đặc thù sử dụng của
kinh giới đã nói ở mục bạch chỉ cùng kinh giới.
Đặc thù của bạc hà
trong sử dụng như sau:
Bạc hà thông bên
trong, chữa được bệnh lỵ.
Như "phổ tế
phương" trị bệnh huyết lỵ (lỵ ra máu)
Dùng một vị bạc hà
sắc nước uống.
Tụ chân hoàn, chữa bệnh
huyết ly - Tửu lỵ càng hay.
Dùng xuyên bách dược
nửa lạng đem sắc, bạc hà một nắm sắc, trần hòe hoa nửa lạng, cảm ứng hoàn một
thiếp, một ít xạ hương,
"Vệ sinh bảo
giám” khử thấp tán: phân tằm 4 lạng, bạc hà nửa lạng, tán nhỏ hòa với dầu sống
bôi vào chỗ đau sẽ mau khô chỗ ướt, để làm khô bệnh thấp ghẻ lở.