Công hiệu khác nhau
Lục đậu và xích tiểu đậu đều thanh
nhiệt, giải độc, lợi thủy cho nên dùng chữa chứng sang, thũng độc, thường phối
hợp để chữa bệnh thủy thũng. Nhưng lục đậu ngọt, lương, thiên đi vào khí phận,
sở trường thanh thử nhiệt, là thuốc giải độc trong khi ăn phải chất độc. Về mặt
lợi thủy thi công dụng không bằng xích tiểu đậu. Về điều trị thiên vào tâm, vị
kinh.
Xích tiểu đậu, ngọt, chua, bình
không những đi vào khí phận, mà vì nó sắc đỏ nên đi cả vào huyết phận, sở trường
là giải độc, bài nùng, lợi thủy, tiêu thũng, ích tỳ, bổ gan, bổ hư, chỉ tiêu
khát.
Trong điều trị thiên vào tâm, tiểu
tràng kinh
Chủ trị khác nhau
1 -
Xích tiểu đậu giải thử nhiệt, chữa phiền, khái, trị tiêu khát
Lục đậu sở trường giải thử, thử nhiệt
sinh phiền khát
Như "Tuân sinh bát tiền” bài lục đậu thang (lục đậu đãi cho sạch, cho
vào nồi, đổ nước vào, đun to lửa sôi sùng sục một dạo, thẫy mầu sắc biếc, để
nguội lạnh rồi ăn; cũng có thể thêm bạc hà, sinh cam thảo cùng phối hợp chữa.
Xích tiểu đậu đã có khả năng trừ
nhiệt độc, bệnh hư hao, lại còn có tính vị ngọt, bình, bổ ích cho tỳ chua, bình
ích cho can,bổ sung vào chỗ bị hư tổn; thích ứng dùng cho vị nhiệt hoặc hạch
tân dịch bị tổn thương sinh tiêu khát.
Như "thánh tễ tổng lục” bài tiểu đậu chấp phương (tiểu đậu nấu chín,
giã nát, bọc vải vắt lấy nước không kể lúc, thường xuyên uống, trị được bệnh
khát.
2
- Lục đậu trị thủy, dùng cho
các chứng thủy khí.
Như “chu thị tập nghiệm
phương" trị mười loại thủy khí dùng lục đậu, đại phu tử, đậu cho vào nước
nấu chín, lúc đói, đi nằm. ăn đậu.
Xích tiểu đậu không những lợi thủy,
tác dụng cũng mạnh như lục đậu; dùng chữa thủy thũng rất hay
Như “bổ khuyết trừu hậu phương' - trị
bệnh nước thũng bụng to. dùng bạch mao căn nấu với xích tiểu đậu, đậu chín, bỏ
mao căn, lấy đậu ăn; nước trong bụng sẽ theo đường tiểu tiện mà ra. Vả lại nó
còn có tác dụng chữa ứ nhiệt sinh bệnh phát hoàng (da vàng)
Như "Thương hàn luận"
dung bài ma hoàng liên kiều xích tiểu đâu thang điều trị.
3
- Lục đậu trị sang độc, thũng độc, còn là thuốc trừ chất độc
trong các món ăn, hoặc ăn bị trúng độc
Xích tiểu đậu trị ung thư, lại còn chữa
tiện huyết.
Lục đậu, xích tiểu đậu đều thanh nhiệt giải độc dùng
chữa sang độc, thũng độc
Như “Phổ tế phương” trị ung thư, dung xích tiểu đệu, lục đậu,
xuyên khuơng hoàng tán nhỏ, khi chữa
phát ra dùng nước gừng hoặc nước giếng mà điều trị; Nếu đã phát ra dùng nước mật mà đổ vào trong
đó. Lục đậu chuyên giải độc chỉ hay lúc chưa phát ; xích tiểu độc giải độc và bài trừ được khi đã
nung, và đã phát ra dùng cũng hay
Lục đậu là thuốc chữa ăn trúng độc.
Dùng một mình lục đậu cũng được. hoặc phối hợp với các thứ khác như giải Ô đầu
độc : dùng lục đậu, sinh cam thảo sắc nước uống.
Xích tiểu đậu chuyên trị nhiệt độc,
tiện huyết
Như "Mai sự tập nghiệm
phương" trị nhiệt độc, ha huyết hoặc nhân ăn phải thức ăn có độc mà phát
ra, dùng xích tiểu đậu giã nhỏ, đun nước uống
.
Đặc
thù sử dụng khác nhau
"Bản thảo cương mục" trị
chứng ăn nhiềụ, hay đói.
Lục đậu, hoàng mạch, gạo nếp mỗi thứ
một cân, sao chín nghiền nhỏ, mỗi lần dùng nước trắng uống một chén, từ 3 đến 5
ngày đã thấy hiệu nghiệm
"Dương y đại toàn" bài ngọc
cơ tán (bạch phụ tử, bạch chỉ, hoạt thạch mỗi vị 2 đồng, gia lục đậu nửa cân
nghiền nhỏ, mỗi lần dùng 3 thìa, buổi sáng rửa mặt. Trị bênh phong thấp tước
ban, bị rượu kích thích (tửu thích) bách
tiêu phong bì phu bị ngứa.
“Y tông kim giám" bài tiêu
phong ngọc vinh tán: lục đậu phân 3 lạng,
cúc hoa. bạch phụ tử, bạch chỉ mỗi vị một lạng, muối ăn 5 đồng. Các vị giã nhỏ
cho thêm 5 phân băng phiến tán nhỏ, hàng ngày rửa mặt thay cho bồ kếp.
Để chữa chứng trên mặt bị lở, lúc mới
như dần dần thành bệnh sang, lâu ngày sinh ngứa, đau.
Xích tiểu đậu trị tiêu khát
Như "thánh tễ tổng lục" nước tiểu đậu trị khát tốt. Dùng xích tiểu đậu,
không kể nhiều ít dùng nước nấu chín giã nát, bọc vào vải vắt lấy nước, mỗi bận
uồng một bát, không kể thời gian uống nhiều lần tất khỏi.
Lâm sàng báo: Trung y biện chứng trị
tỳ thận dương hư đái ra đường, bệnh thận tiêu khát lại kiêm cả phù thũng. Sử dụng
bài chân vũ thang gia hoàng kỳ, khiếm thực, ngũ vị tử, biển đậu, xích tiểu đậu
làm cơ bản phương, đã chữa khỏi hẳn.