Qúi Cao
làm quan sĩ sư nước Vệ có làm án chặt
chân một người.
Sau nước
Vệ loạn, Quí Cao chạy trốn, ra đến cửa thành, gặp người giữ cửa thành, lại
chính là người mình chặt chân ngày trước.
Người ấy
bảo: “Kia có chỗ tường đổ”.
Quí Cao
nói: “Người quân tử không trèo tường”. Lại bảo:
“Ở đây có lỗ hổng”.
Quí Cao
nói: “Người quân tử không chui lỗ hổng”. Lại bảo:
“Ở đây có cái nhà”.
Quí Cao
mới chạy vào nhà ẩn.
Bởi vậy
mà quân đuổi theo không
thể bắt được.
“Trước
ta theo phép nước mà chặt chân người, nay
ta gặp nạn chính là cái dịp để người báo thù mà người ba lần chỉ lối cho ta trốn, thương ta
như thế nghĩa là làm sao?”
Người
giữ thành nói:
“Tội tôi
đáng chặt chân, tránh sao cho
khỏi. Lúc ông luận tội, xoay xở pháp
luật, ý muốn nới tay, tôi cũng biết. Lúc án đã định, đem ra hành hình, nét mặt ông buồn
rầu, tôi lại biết lắm. Ông làm
như thế, há có vị riêng gì tôi, đó là
tâm địa
quân tử tự
nhiên như vậy…Thế cho
nên tôi muốn cứu ông”.
Đức Khổng
Tử nghe chuyện này, nói rằng: “Cũng
là một cách dùng pháp
luật, mà có lòng nhân từ
thì gây nên
ơn, dùng mà ra
dáng tàn bạo thì
gây nên oán. Như
Quí Cao là người làm quan biết
dùng pháp luật vậy. ”
GIẢI
NGHĨA
Sĩ sư:
tên một chức quan đời nhà Chu; coi xét
việc hành ngục.