Cách dùng pháp luật


Qúi Cao làm quan  sĩ sư nước Vệ có làm án chặt chân một người.
Sau nước Vệ loạn, Quí Cao chạy  trốn, ra đến  cửa thành, gặp người giữ cửa thành, lại chính  là người mình  chặt chân ngày  trước.
Người ấy bảo: “Kia có chỗ tường đổ”.

Quí Cao nói: “Người quân  tử không  trèo tường”.  Lại bảo:  “Ở đây có lỗ hổng”.
Quí Cao nói: “Người quân  tử không  chui lỗ hổng”.  Lại bảo:  “Ở đây có cái nhà”.
Quí Cao mới chạy  vào  nhà  ẩn.  Bởi vậy  mà  quân  đuổi theo  không   thể bắt  được.
“Trước ta theo phép  nước mà chặt chân  người, nay  ta gặp nạn chính  là cái dịp  để người báo thù mà  người ba lần chỉ lối cho ta trốn, thương ta như thế  nghĩa là làm sao?”
Người giữ thành nói:
“Tội  tôi  đáng  chặt chân, tránh sao cho khỏi.  Lúc ông  luận tội, xoay  xở pháp  luật, ý muốn  nới tay, tôi cũng  biết.  Lúc án đã định, đem  ra hành hình, nét mặt  ông buồn  rầu, tôi lại biết lắm.  Ông làm như thế, há có vị riêng  gì tôi, đó là tâm  địa  quân  tử  tự  nhiên như  vậy…Thế  cho  nên  tôi muốn  cứu ông”.
Đức  Khổng  Tử  nghe  chuyện này, nói rằng:  “Cũng  là một  cách  dùng pháp  luật, mà  có lòng nhân  từ  thì  gây  nên  ơn, dùng  mà  ra  dáng  tàn bạo  thì  gây  nên  oán.   Như  Quí Cao là người  làm quan  biết  dùng  pháp luật vậy. ”
GIẢI NGHĨA
Sĩ sư: tên một chức quan  đời nhà Chu; coi xét việc hành  ngục.