Ở đất Vũ
Bình, có giống vượn lông đỏ như vang, nõn như tơ, trông xa lấp lánh rất ngoạn
mục. Có hai mẹ con con vượn, mẹ thì khôn
ngoan, tai quái, con thì ngây ngô, nhẹ dạ, nhưng lúc nào cũng đi liền bên vượn
mẹ. Người đi săn không thể nào nhử mồi,
đánh bẫy được, mới lấy thuốc độc xác mũi tên, rình lúc vượn mẹ vô ý thì bắn.
Vượn mẹ biết mình không thể sống được, vắt sữa
ra dùng cho con uống, xong rồi lăn ra chết. Người đi săn quay về phía vượn con, cầm roi
quật vào xác vượn mẹ. Vượn con thấy, kêu
gào thương xót, chạy ngay lại gần, người đi săn bắt sống được. Lúc về nhà, cứ đêm đêm, vượn con nằm phục bên
xác mẹ, thì mới yên; một đôi khi lại ôm lấy kêu gào, vật vã rất thảm thiết. Không được mấy hôm vượn con cũng chết.
Than ôi!
Vượn là giống vật còn biết thương mẹ, liều chết với mẹ, huống chi là giống
người lại nỡ nhẫn tâm quên mẹ, phụ lòng mẹ ư!
Tống
Liêm
GIẢI NGHĨA
-Vũ
Bình: tên đất ở vào địa phận phủ Định Châu tỉnh Phúc Kiến bây giờ.
-Tông
Liêm : người đời nhà Minh học giỏi, nhờ người từ lúc trẻ đến lúc già không có
hôm nào rời quyển sách, văn chương dồi dào làm Sử nhà Nguyên 210 quyển.